Cách chơi cờ vua dễ thắng, thủ chắc công mạnh
Mục lục
- 1 Cách thắng cờ vua dễ thắng mức độ cơ bản
- 1.1 Hiểu rõ giá trị từng quân cờ
- 1.2 Hiểu rõ mục tiêu của một nước cờ khai cuộc hiệu quả.
- 1.3 Nghĩ trước khi quyết định thực hiện một nước đi
- 1.4 Sử dụng các kiểu khai cuộc cờ vua cơ bản
- 1.5 Chuỗi bốn nước chiếu hết (“Scholar’s Mate”)
- 1.6 Kiểm soát các ô trung tâm để kiểm soát trận đấu
- 1.7 Học cách nhập thành
- 1.8 Phát triển lần lượt các quân cờ
- 2 Cách thắng cờ với trình độ trung cấp
- 3 Cảnh báo
Bạn phải trải qua một quá trình lâu dài để thuần thục môn cờ vua, thậm chí mất đến hàng năm trời; nhưng khi đã nắm vững các nguyên lý của môn này.
Bạn không nhất thiết phải trở thành bậc kiện tướng mới có thể thường xuyên thắng cờ. Bằng cách nhận biết nước cờ và đọc vị đối thủ, bạn sẽ biết được cách thức bảo vệ Vua hiệu quả, tấn công đối thủ và giành chiến thắng.
Cách thắng cờ vua dễ thắng mức độ cơ bản
Hiểu rõ giá trị từng quân cờ
Quân Vua hiển nhiên là quân cờ quan trọng nhất trên bàn cờ rồi, vì bạn sẽ thua nếu Vua của mình bị bắt. Kể cả trong bất cứ trò chơi cờ nào cũng vậy, khi tướng của bạn bị bắt ván cờ sẽ kết thúc.
Tuy vậy, những quân cờ còn lại cũng không đơn thuần là tấm bia đỡ đạn. Dựa trên cách di chuyển và tấn công của các quân cờ, hình dạng của bàn cờ vua, một số quân cờ sẽ có giá trị hơn các quân cờ khác. Hãy ghi nhớ sự phân cấp này mỗi khi bắt quân, hay thực hiện chạy.
Ví dụ, bạn sẽ không muốn dùng xe để đổi với mã hoặc tượng của đối phương rồi đúng không? Sức mạnh của các quân cờ được đánh giá cơ bản như sau:
- Tốt = 1 điểm
- Mã = 3 điểm
- Tượng = 3 điểm
- Xe = 5 điểm
- Hậu = 9 điểm
- Quân cờ được coi là “tài nguyên”. Muốn thắng cờ, bạn cần nắm được tài nguyên có giá trị cao hơn đối thủ và có độ linh hoạt lớn.
Hiểu rõ mục tiêu của một nước cờ khai cuộc hiệu quả.
- Đưa Tốt của bạn tới trung tâm bàn cờ, đồng thời mở đường để các quân cờ mạnh hơn tiện di chuyển. (Nước cờ khai cuộc phổ biến nhất và đặc biệt hiệu quả là đưa Tốt ở cột có Vua tiến lên 2 ô, sau đó đưa Tốt ở cột có Hậu lên 2 ô – nếu quân Tốt này không bị đe dọa sau nước đi đầu tiên của đối phương. Phương án khai cuộc như trên sẽ phát triển được hai Tượng, tăng tốc độ nhập thành, và tạo nên pháo đài phòng thủ vững chãi nếu kết hợp với những nước cờ phù hợp – mặc dù sức tấn công sẽ giảm đi ít nhiều).
- Khai cuộc cũng phụ thuộc nhiều vào việc bạn cầm quân trắng hay đen. Vì quân trắng sẽ đi trước, bên trắng nên tập trung tấn công và làm chủ trận đấu. Thông thường bên đi trước là bên có thế chủ động, và lợi thế hơn khá nhiều. Bên đen nên phòng ngự và chờ đợi thời cơ, chỉ nên tấn công khi bên trắng mắc sai lầm và lộ sơ hở.
- Không bao giờ di chuyển một quân hai lần, trừ khi quân đó rơi vào thế hiểm và có thể bị bắt mất. Bạn càng di chuyển được nhiều quân, đối thủ sẽ càng phải phản ứng nhiều với nước cờ của bạn.
- Hãy ghi nhớ những nguyên tắc này và tìm đọc danh sách các nước đi khai cuộc của những bậc đại kiện tướng trong các giải đấu hiện đại.
Nghĩ trước khi quyết định thực hiện một nước đi
Trong bất cứ cuộc chơi nào cũng vậy, bạn phán đoán được hành động của đối phương sẽ có những kế sách cụ thể để đối phó.
Những nước cờ đầu tiên sẽ sắp đặt toàn bộ trận đấu, đồng thời là cơ sở cho đòn tấn công đầu tiên của bạn hoặc giúp bạn kiểm soát được những khu vực nhất định trên bàn cờ.
Sử dụng các kiểu khai cuộc cờ vua cơ bản
Đối với người mới bắt đầu, cách tốt nhất để học tính cờ là luyện tập những chuỗi nước đi khai cuộc cơ bản và phổ biến:
- Ruy Lopez là phương thức khai cuộc cơ bản nhưng kinh điển giúp phát triển Tượng để tấn công. Đưa Tốt ở cột Vua tiến 2 ô, sau đó đưa Mã tới F3 (nếu bạn cầm quân trắng). Cuối cùng, đẩy Tượng ở cánh Vua đi hết mức có thể cho tới khi nó chỉ còn cách Tốt đối phương một ô.
- Khai cuộc Anh là cách thức khai cuộc chậm nhưng dễ ứng biến. Đưa Tốt ở C2 tiến lên 1 ô, sau đó tiếp tục đưa Tốt ở G2 lên để giải phóng quân Tượng ở cánh Vua (nếu bên đen di chuyển tới trung tâm) hoặc cánh Hậu (nếu bên đen di chuyển tập trung ở hai bên).
- Thử mạo hiểm với Gambit Vua. Được áp dụng bởi nhiều đại kiện tướng, từ Bobby Fisher trở đi, phương thức khai cuộc kịch tính này có thể khiến nhiều người mới chơi bối rối ngay từ đầu trận. Bạn chỉ cần đưa cả hai Tốt ở cột Vua (E2 và F2) tiến lên hai ô trong những nước đi mở đầu. Bên đen thường sẽ tấn công sớm vì cho rằng bạn đã sơ hở, nhưng bức tường Tốt của bạn sẽ nhanh chóng trở thành nỗi phiền toái cho đối thủ.
- Hãy thử Gambit Hậu để kiểm soát trung tâm bàn cờ. Bên trắng đưa Tốt ở cột Hậu tới D4 để dụ Tốt đen tới D5. Sau đó, nước đi điển hình của bên trắng để đáp trả là Tốt ở cột Tượng tới C4. Phương án này kéo thế trận ra giữa bàn cờ, đồng thời mở đường cho Hậu và Tượng của bạn di chuyển.
- Phòng thủ Pháp là cách phòng ngự hiệu quả chống lại Gambit Hậu. Khi bạn cầm quân đen, bắt đầu bằng cách đưa Tốt ở cột Vua tới E6. Bên trắng sau đó thường đưa Tốt ở cột Hậu tới D4, bạn sẽ đáp trả bằng Tốt đen ở cột Hậu tới D5. Như vậy, bạn đã mở được đường cho Tượng tấn công. Nếu ăn Tốt đen trên cột Hậu tại E6, bên trắng sẽ để Vua sơ hở, từ đó đưa Mã tới C3. Tới bước này, bạn có thể đưa Tượng tới B4 để ghim quân Mã đó.
Chuỗi bốn nước chiếu hết (“Scholar’s Mate”)
- Nếu bạn cầm quân trắng: Tốt ở cột Vua tiến một ô (E7-E6); Tượng cánh Vua tới C5; Hậu tới F6; Hậu tới F2.
- Nếu bạn cầm quân đen: Tốt ở cột Vua tiến một ô (E2-E3); Tượng cánh Vua tới C4; Hậu tới F3; Hậu tới F7.
- Chế ngự Scholar’s Mate: Đưa Mã lên chặn đường nếu bạn thấy đối thủ sử dụng Scholar’s Mate – khả năng cao là đối thủ sẽ không hy sinh Hậu chỉ để bắt Mã của bạn. Một cách khác sử dụng nước cờ khá tương tự là để Hậu ở lại E7 ngay trước Vua của bạn thay vì đẩy Hậu lên.
Bạn có thể học nó thông qua video hướng dẫn rất chi tiết dưới đây:
Kiểm soát các ô trung tâm để kiểm soát trận đấu
Mối quan tâm lớn nhất của bạn khi chơi cờ là kiểm soát những ô trung tâm, đặc biệt là bốn ô chính giữa.
Từ trung tâm bàn cờ, bạn có thể tấn công tới bất cứ đâu, đồng thời kiểm soát được nhịp độ cũng như hướng đi của trận đấu.
Ví dụ, quân Mã có tới 8 nước đi nếu ở giữa bàn cờ, nhưng khi ở các ô cạnh thì chỉ có 2 nước đi. Có hai cách thức để chiếm giữ vùng trung tâm:
- Vùng trung tâm được hỗ trợ là khi bạn dần dần di chuyển quân của mình vào trung tâm bàn cờ. Mã và Tượng hỗ trợ từ bên cạnh, có thể tiến lên và ăn quân nếu bạn bị tấn công. Thông thường, cách thức phát triển quân chậm như vậy phổ biến hơn.
- Sử dụng bên sườn là lối chơi hiện đại để kiểm soát vùng trung tâm bàn cờ từ bên ngoài. Xe, Hậu và Mã của bạn sẽ chiếm hai bên bàn cờ, khiến đối thủ không thể đưa quân vào trung tâm mà không bị hao tổn lực lượng.
Học cách nhập thành
Nhập thành là khi bạn cho Vua nhảy qua Xe, dùng Xe làm tường chắn bảo vệ hiệu quả. Bạn vẫn còn một hàng Tốt trước mặt Vua để bảo vệ. Đây là chiến thuật vô cùng hiệu quả, đặc biệt đối với người mới chơi đang làm quen với cờ vua. Để thực hiện nhập thành:
- Di chuyển Tượng và Mã (và có thể cả Hậu) để mở đường trống giữa Vua và Xe. Cố giữ vị trí của nhiều quân Tốt hết mức có thể. Bạn có thể nhập thành ở một trong hai phía.
- Trong cùng một nước đi, đưa Xe và Vua lại gần nhau; khi chúng ở cạnh nhau, hãy đổi vị trí của hai quân. Nếu bạn nhập thành ở cánh Vua, bạn sẽ có Vua ở G1 và Xe ở F1.
- Lưu ý rằng Vua và Xe không được di chuyển trước khi nhập thành. Nếu chúng đã di chuyển, bạn không thể nhập thành.
- Một yếu tố giúp bạn thắng cờ là khả năng đọc vị đối phương và không để đối phương đọc vị mình. Đừng di chuyển quân cờ cho tới khi chắc chắn đó là nước đi đúng đắn.
- Trong mọi tình huống, bạn luôn cần tính trước vài nước cờ. Cụ thể hơn, bạn cần biết phạm vi di chuyển của từng quân cờ mình có trong mọi tình huống và dự đoán được phản ứng của đối phương. Đây là một kỹ năng khó tiếp thu và đòi hỏi bạn thường xuyên tập luyện.
Phát triển lần lượt các quân cờ
Sau khi thực hiện những nước khai cuộc, đã tới lúc bạn bắt đầu xây dựng thế công của mình. Bạn cần đưa quân tới những ô có vị trí tốt nhất và rời khỏi vị trí khởi đầu của chúng.
- Ngoại trừ những tình thế bắt buộc, cách tốt nhất là di chuyển lần lượt từng quân cờ của bạn. Đừng di chuyển một quân hai lần, trừ trường hợp bạn cần phòng thủ trước đợt tấn công bất ngờ của đối phương hoặc để ra đòn chí mạng.
- Tuy nhiên, bạn không bắt buộc phải di chuyển tất cả các quân. Ví dụ, đưa toàn bộ Tốt về phía trước sẽ không giúp bạn thắng cuộc, bởi bạn đang tự phá vỡ hàng phòng ngự bảo vệ Vua của mình.
Cách thắng cờ với trình độ trung cấp
Quan sát kỹ hình cờ
Nắm bắt thời điểm trao đổi quân
Dĩ nhiên bạn nên trao đổi quân nếu việc đó đem lại ưu thế, ví dụ như đổi Mã lấy Hậu, nhưng mọi chuyện sẽ phức tạp hơn khi trao đổi các quân có giá trị tương đương. Thông thường, bạn sẽ không muốn trao đổi quân khi:
- Bạn chiếm ưu thế về thế trận, kiểm soát trung tâm và phát triển quân. Tổng số quân cờ trên bàn cờ càng ít, lợi thế bạn có sẽ càng giảm đi, đối thủ càng dễ dàng phòng ngự chống lại bạn.
- Đối thủ bị dồn ép hoặc kẹt trong một góc. Khi bạn vây hãm được quân cờ của đối phương, sẽ khó khăn để họ di chuyển hoặc xoay xở nhiều quân cờ, nhưng họ sẽ tự do nếu số quân cờ giảm đi.
- Bạn có ít quân hơn đối phương. Hãy trao đổi quân khi bạn có nhiều quân hơn đối phương và ưu thế các mặt của hai bên là tương đương, bạn cũng sẽ mở được thêm đường tấn công mới.
- Bạn khiến đối phương bị chồng Tốt. Tốt chồng là khi một quân Tốt chặn trước một quân Tốt khác, khiến cả hai quân không còn hữu dụng và gây trở ngại trên phần bàn cờ phía bạn. Tuy nhiên, bạn nên làm đối phương bị chồng Tốt sau khi trao đổi quân ngang bằng.
Phát triển trước 5-6 nước đi trước khi tấn công
Mặc dù nói dễ hơn làm, bạn cần có tầm nhìn lâu dài nếu muốn thường xuyên thắng cờ. Mỗi quân cờ mà bạn di chuyển cần hướng tới ba mục tiêu chung. Khi để tâm tới những mục tiêu này, bạn có thể dễ dàng ứng biến nhiều chuỗi nước đi phức tạp để thắng cờ:
- Phát triển nhiều quân cờ (Xe, Mã, Hậu, Tượng) từ sớm và thường xuyên. Đưa chúng khỏi vị trí khởi điểm để mở ra nhiều cơ hội cho bản thân.
- Kiểm soát trung tâm. Trung tâm bàn cờ là nơi diễn ra những diễn biến quan trọng của trận đấu.
- Bảo vệ Vua. Dù có thế trận tấn công đặc biệt hiệu quả, bạn vẫn sẽ thua vào phút cuối nếu để Vua bị sơ hở.
Tận dụng thời cơ
Đổi quân có lợi
Ghim quân là khi bạn bẫy hoặc giữ một quân làm “con tin”, khiến đối phương chịu rủi ro mất quân nếu muốn sử dụng quân đó hiệu quả.
Đây là cách giao tranh thụ động nhằm kiểm soát trận đấu cũng như đối thủ của bạn. Để ghim quân, hãy quan sát phạm vi di chuyển của mỗi quân cờ. Thông thường, các quân cờ có phạm vi di chuyển hạn chế là mục tiêu tốt nhất của bạn.
Thay vì tấn công, bạn nên đặt quân để có thể bắt quân của đối phương – bất kể đối phương đi chuyển ra sao – và vô hiệu hóa quân đó trong một khoảng thời gian nhất định.
- Bắt quân cờ “làm con tin” là khi bạn cho đối phương cơ hội ăn quân của bạn. Đổi lại, bạn có thể ngay lập tức ăn quân của đối phương. Đối phương có thể tiếp nhận hoặc không – mấu chốt là bạn đang kiểm soát tình thế.
Nắm rõ cục diện bàn cơ
Bạn cần quan sát toàn bộ cục diện bàn cờ và đánh giá mọi nước đi mà mình có thể lựa chọn.
Đừng di chuyển quân chỉ để qua lượt – hãy dành thời gian suy tính nước đi tốt nhất cho mỗi lượt. Một nước đi tốt phụ thuộc hoàn toàn vào thế cờ, nhưng bạn có thể tự đặt ra một số câu hỏi để xem xét đó có phải là nước đi phù hợp hay không:
- Nước đi này có khiến mình an toàn hơn trước không?
- Mình có để sơ hở quân này, quân Vua hay bất kỳ quân cờ quan trọng nào khác không?
- Đối thủ liệu có thể nhanh chóng đặt quân cờ của mình vào thế hiểm, buộc mình phải rút lui và “mất” một lượt không?
- Nước đi có gây áp lực cho đối thủ và buộc họ phải phản ứng lại không?
Tấn công theo nhóm
Bảo vệ Hậu mọi lúc
Có lý do để Hậu là quân mạnh nhất trên bàn cờ, vì vậy rất ít trường hợp bạn nên đổi Hậu lấy một quân khác, kể cả là Hậu đổi Hậu.
Hậu là quân cờ tấn công linh hoạt nhất và cần được sử dụng cho mục đích đó. Hãy luôn luôn bảo vệ và hỗ trợ Hậu, vì nhiều kỳ thủ sẽ hy sinh bất cứ quân nào của mình (ngoại trừ Hậu) để bắt Hậu của đối phương.
Hậu chỉ phát huy tối đa hiệu quả khi được hỗ trợ. Theo bản năng, hầu hết người chơi sẽ rất cảnh giác với Hậu của đối phương, vì thế hãy dùng Hậu để dụ quân đối phương vào trận địa của Xe, Tượng và Mã bên mình.
Đừng để Tốt ngáng đường
Tượng có thể tấn công từ xa, do đó việc sử dụng đôi Tượng để kiểm soát bàn cờ là rất quan trọng, đặc biệt vào đầu trận đấu. Có rất nhiều chiến thuật cờ khai cuộc, nhưng mục tiêu chung là để nhanh chóng mở đường cho các quân cờ có giá trị cao di chuyển tự do.
- Đưa Tốt tới D4/D5 hoặc E4/E5 sẽ mở đường cho Tượng di chuyển và kiểm soát các ô trung tâm. Xuất Tượng sớm, tận dụng tầm di chuyển xa của Tượng để chiếm ưu thế, đồng thời phát triển Xe và Hậu.
Lời khuyên
- Không bao giờ mạo hiểm với Hậu của mình, bởi Hậu là quân giá trị nhất trên bàn cờ.
- Hãy chơi với tâm thế tự tin rằng mình sẽ thắng.
- Kiên trì luyện tập và không đánh mất quân cờ vì những nước đi dại dột.
- Đẩy quân về phía trước theo nhóm. Lên kế hoạch cho việc tập hợp lại quân nếu bạn phải xông lên để tấn công.
- Một số trò chơi trực tuyến sẽ hướng dẫn bạn di chuyển quân. Hãy lưu ý tới các hướng dẫn này vì chúng sẽ rất có giá trị trong thi đấu cờ vua.
- Khi bạn đã sẵn sàng, hãy tham gia giải đấu cờ vua hoặc câu lạc bộ cờ vua. Việc đó sẽ giúp bạn nâng cao trình độ và nhận được chỉ số xếp hạng cờ vua chính thức.
- Nắm vững giá trị quân cờ và tận dụng những kiến thức đó:
- Tốt đáng giá 1 điểm, Mã 3 điểm, Tượng 3 điểm, Xe 5 điểm và Hậu tận 9 điểm. Đổi Tượng lấy Xe có thể đem lại lợi thế cho bạn.
- Bạn nên lên kế hoạch rõ ràng trước khi di chuyển quân cờ.
- Chơi cờ với tư duy của đối thủ.
Cảnh báo
- Lưu ý trước khi bắt quân ‘miễn phí’. Đối thủ có thể hy sinh quân đó để bắt được quân mạnh hơn của bạn, hoặc đánh lạc hướng bạn nhằm tiến quân.
- Đừng sử dụng những chiêu trò vặt vãnh như chiếu hết trong 4 nước. Nếu đối thủ biết về mánh khóe này, nhiều khả năng bạn sẽ thua.
- Bạn không thắng cũng không sao! Bạn cần luyện tập rất nhiều để trở thành kỳ thủ chuyên nghiệp!
