Luật chơi cờ vua cơ bản

Cờ vua là một trong những trò chơi trí tuệ xuất phát từ phương tây. Có những điểm khá giống với cờ tướng ở phương đông.

Tuy nhiên luật chơi 2 loại cờ này là khác biệt. Hôm nay mình sẽ hướng dẫn các bạn luật chơi cờ vua cơ bản nhằm giúp các bạn nắm bắt và chơi trò này nhanh nhất.

Nào chúng ta cùng bắt đầu thôi!

Nguồn gốc và xuất xứ cờ vua

Hiện nay có 7 quốc gia nhận là nơi xuất xứ của cờ vua đó là: Trung Quốc, Ấn Độ, Ai-cập, Hy Lạp, Assyria, Persia (Ba Tư) và Arabia (Ả rập).

Tuy vậy,  khi xét về nguồn gốc, giả thuyết Cờ Vua được khai sinh từ Ấn Độ chiếm ưu thế về độ tin cậy và được tán đồng bởi đa số các nhà nghiên cứu.

Người ta phân tích thấy rằng ngày xưa cờ Chaturanga của Ấn Độ phát triển mạnh mẽ. Nó di chuyển sang Trung Quốc và biến thể thành trò Cờ tướng ngày nay. Nó đi về phương tây và trở thành trò cờ cua bây giờ.

Giải thích này được cho là hợp lý nhất khi 2 loại cờ này có những điểm tương đồng với nhau.

Bàn cờ vua và cách xếp

Bàn cờ vua bao gồm 8 ô ngang và 8 ô dọc được đánh số và ký tự để xác định tọa độ các quân cờ.

Cũng giống như cờ tướng, các quân cờ được xếp theo một trật tự nhất định trước khi bắt đầu trận đấu.

Bạn xếp quân cờ như hình dưới đây:

Quân cờ và cách di chuyển

Trong cờ vua mỗi bên có tất cả 16 quân được chia làm các kiểu quân khác nhau bao gồm:

Quân vua và cách di chuyển

Vua là quân cờ quan trọng nhất ở bất cứ loại cờ nào cũng vậy. Vua chỉ có thể di chuyển từng ô một ở mọi hướng – lên, xuống, qua, lại và đi chéo.

Vua không thể đi vào vị trí bị chiếu được (nơi mà vua sẽ bị bắt). Khi mà vua bị tấn công bởi các quân cờ khác của đối phương, nó được gọi là “chiếu”.

Quân hậu và cách di chuyển

Quân hậu là quân cờ quyền lực nhất trong trò này. Nó có thể di chuyển bất cứ hướng nào – Tiến, lùi, ngang hoặc là chéo – di chuyển xa đến đâu cũng được miễn là nó không đi xuyên qua các quân cờ khác.

– Khi nằm giữa bàn cờ, Hậu có khả năng kiểm soát đến 27 ô cờ

Quân xe và cách di chuyển

Quân xe có thể di chuyển xa nhất có thể, nhưng chỉ di chuyển tiến lùi, và sang ngang được. Xe rất mạnh khi chúng bảo vệ nhau và phối hợp!

– Xe không được phép nhảy qua đầu quân khác.

– Xe đi như thế nào thì được phép ăn quân đối phương như vậy.

Quân tượng và cách di chuyển

Quân tượng có thể di chuyển xa nhất có thể, nhưng chỉ có thể đi chéo. Mỗi quân tượng bắt đầu ở một ô màu (sáng hay tối) và sẽ luôn luôn đứng ở ô màu đó. Các quân tượng phối hợp tốt với nhau vì chúng bù đắp cho điểm yếu của nhau.

Cũng giống như quân Xe, Tượng không được phép nhảy qua đầu quân khác

– Tượng đi như thế nào thì được phép ăn quân đối phương như vậy. Ở hình dưới đây, Tượng Trắng ăn được Tốt Đen.

Quân mã và cách di chuyển

Quân mã di chuyển khác lạ so với các quân khác – di chuyển hai ô một hướng, rồi một ô quay ngoặt 90 độ, giống như hình chữ “L”.

– Mã di chuyển theo hình chữ L, tiến hoặc lùi 2 ô sau đó rẽ trái hoặc phải 1 ô; Cũng có thể sang trái hoặc phải 2 ô sau đó tiến hoặc lùi 1 ô

– Không giống như những quân khác, Mã là quân duy nhất trên bàn cờ được phép nhảy qua đầu các quân khác.

Quân tốt và cách di chuyển

Quân tốt đặc biệt ở chỗ cách nó di chuyển khác cách nó bắt quân: chúng đi thẳng, nhưng bắt quân chéo.

Các quân tốt chỉ có thể tiến một bước trong một lượt, trừ lượt đầu tiên chúng có thể tiến hai bước.

Tốt chỉ có thể bắt quân địch ở phía chéo trước nó và chúng không thể đi hay bắt quân phía ngược lại. Nếu có một quân cờ đứng trước mặt, quân tốt không thể nào đi tiếp hay ăn quân cờ đó.

Những quy tắc đặc biệt trong cờ vua

Quân tốt phong Hậu

Khi quân tốt đi đến cuối bàn cờ, lúc đó nó sẽ mặc định được lựa chọn thay thế bằng 1 trong các quân (xe, mã, tượng và Hậu) điều này được gọi là phong cấp.

Dĩ nhiên là mọi người đều chọn Hậu làm quân để phong bởi quân này mạnh nhất.

Có tới tận 8 quân tốt, tuy nhiên để đi đến cuối bàn cờ để phong hậu thỉ chẳng còn quân nào. Bởi vậy đâu phải dễ dàng mà có thể phong đâu.

Tốt ăn qua đường

Trường hợp này nhiều bạn mới chơi rất ngỡ ngàng khi thấy, bởi vì quân tốt của bạn không cùng ô màu nhưng cũng bị ăn.

Nếu quân tốt xuất phát với việc di chuyển hai ô đầu tiên, và sau đó kết thúc tại vị trí đứng cạnh quân tốt đối phương (nhảy qua khỏi ô mà tốt đối phương có thể bắt nó), con tốt đối phương lúc này có quyền được bắt quân tốt đó.

Bạn xem hình dưới đây:

Nhập thành

Có một luật đặc biệt trong cờ vua đó chính là nhập thành.

Hành động này cho phép di chuyển đồng thời cả 2 quân đó là xe và tướng nhằm đưa tướng của bạn tới nơi an toàn hơn.

Đồng thời bạn có thể xuất quân xe trong góc ra để chiến đấu

Lượt đi nhập thành của một người chơi bao gồm: di chuyển Vua hai ô về một phía của bàn cờ (chỉ được phép đi ngang) và quân Xe (trong góc, hướng Vua di chuyển) ra phía ngoài, đứng cạnh Vua nhưng ở phía ngược lại. Hãy quan sát ví dụ dưới đây:

Tuy nhiên để nhập được thành cần đảm bảo yếu tố:

• Lượt này phải là lượt đi đầu tiên của vua
• Lượt này phải là lượt đi đầu tiên của quân xe
• Không được có bất kỳ quân nào khác giữa quân vua và quân xe
• Quân vua không thể bị chiếu hoặc đi cắt qua đường chiếu

Khi bạn nhập thành hướng quân Vua gần với mép bàn cờ hơn được gọi là nhập thành “bên Vua”. Nhập thành hướng ngược lại, hướng mà quân hậu đứng, được gọi là nhập thành “bên Hậu”. Dù hướng nào đi nữa, Vua chỉ được phép đi 2 ô khi nhập thành.

Cách xác định bên đi trước trong cờ vua

Đối với hầu hết các trò trí tuệ đặc biệt là cờ. Bất kể cờ tướng, cờ vua, cờ vây,… thì bên đi trước đều có lợi thế tấn công. Bởi vậy ai cũng muốn được đi trước.

Trong cờ vua thì mặc định quân trắng được đi trước, để biết ai sẽ cầm quân trắng thì trọng tài xe tung đồng xu để phân định người đi trước (cầm quân trắng).

Luật cơ bản và chiếu bí

Ván cờ được bắt đầu giữa hai đấu thủ bằng cách luân phiên nhau di chuyển các quân cờ trên một bàn hình vuông có kích thước 8×8 ô gọi là bàn cờ. Người được chọn đánh đầu tiên là ngẫu nhiên. Mỗi khi một đấu thủ thực hiện lượt đi xong thì đấu thủ còn lại mới được thực hiện lượt đi của mình.

Mục tiêu của mỗi đấu thủ là tấn công vua của đối phương sao cho vua của đối phương không thể di chuyển đúng luật bước nào để thoát khỏi thế chiếu gọi là “chiếu bí”. Người chơi “chiếu bí” được đối phương là người chơi chiến thắng.

Nếu xuất hiện thế cờ mà không đấu thủ nào có thể thực hiện được chiếu bí thì ván cờ hòa.

Không được di chuyển một quân cờ tới ô có quân cùng màu đang đứng. Nếu quân cờ đi tới một ô đang có quân khác màu đứng thì sẽ bắt được quân đó của đối phương.

Kết thúc ván cờ

Kết thúc cờ vua có 2 trường hợp đó là 1 bên thắng và 2 bên hòa. Chúng ta cùng xét 2 trường hợp này:

Chiếu hết trong cờ vua

Mục đích cuối cùng của ván đấu là chiếu hết đối phương. Điều này sẽ xảy ra khi quân vua bị chiếu và không có cách nào để thoát khỏi thế chiếu. Chỉ có ba cách giúp quân vua thoát khỏi thế chiếu:

• Di chuyển để tránh chiếu (nhưng không thể nhập thành!),
• Dùng một quân cờ khác để chắn đường chiếu,
• Hoặc bắt quân cờ đang tấn công quân vua.

Nếu một quân vua không thể thoát khỏi thế chiếu hết, đồng nghĩa với việc ván cờ sẽ kết thúc. Thường quân vua không cần phải bị bắt hoặc rời khỏi bàn cờ, ván đấu chỉ đơn thuần được tuyên bố kết thúc.

Xử hòa trong cờ vua

Thỉnh thoảng các ván đấu cờ vua không có người thắng cuộc, mà có kết thúc hòa. Có 5 lý do một ván cờ vua kết thúc hòa:

• Vị trí dẫn đến thế cờ hòa khi đến lượt một người chơi, Vua của họ KHÔNG bị chiếu và cũng không có một nước di chuyển hợp lệ nào nữa.

• Các kỳ thủ có thể đơn giản đồng ý hòa cờ và ngừng chơi
• Không có đủ quân cờ để thực hiện chiếu bí (Ví dụ: vua vs mã, vua)
• Người chơi có quyền thủ hoà nếu một thế cờ được lặp lại chính xác ba lần (không nhất thiết phải lặp lại ba lần liên tiếp)
• 50 nước đi liên tiếp được chơi mà không có đấu thủ nào di chuyển tốt hoặc bắt tù quân đối phương

Cờ vua nâng cao

Đây là phần kinh nghiệm và chiến thuật chơi cờ vua thực chiến cho các bạn.

Bảo vệ quân vua

Đưa vua bạn về góc bàn cờ (nhập thành), thường là nơi an toàn hơn. Đừng trì hoãn việc nhập thành khi tướng co nguy cơ bị tấn công.

Nhập thành càng sớm càng tốt. Hãy nhớ rằng, dù cho bạn sắp chiếu hết đối phương đi chăng nữa, nó sẽ chẳng có nghĩa lí gì nếu bạn bị chiếu hết trước!

Giữ quân tốt nhất

Hãy cố gắng bẳn vệ những quân cờ của mình có, mỗi quân đều có giá trị riêng.

• Một quân tốt thì có giá trị là 1
• Một quân mã có giá trị là 3
• Con tượng giá trị là 3 điểm
• Một quân xe có giá trị 5
• Hậu có giá trị là 9
• Quân vua có giá trị vô hạn

Tuy nhiên con số này sẽ không đúng khi mất quân hậu hoặc về cuối trận. Nó chỉ đơn giản là các thông số để giúp bạn đưa ra quyết định dễ dàng hơn.

Trong trường hợp phải chọn giữa mã và xe thì bạn biết là phải bỏ quân nào rồi đấy.

Kiểm soát trung tâm bàn cờ hiệu quả

Bạn nên cố kiểm soát trung tâm bàn cờ bằng các quân cờ (Tượng, Mã) và tốt. Nếu bạn kiểm soát được trung tâm, bạn sẽ có nhiều chỗ để di chuyển các quân cờ và sẽ khó hơn để đối thủ tìm được vị trí tốt cho quân cờ của họ.

Việc sử dụng 1 quân để kiểm soát bàn cờ là điều không thể. Bạn nên kết hợp các quân lại với nhau để dễ dàng tấn công hoặc phòng thủ.